سخنرانی و گفتوگوی جمعی
با حضور حامد سعیدی
ساختارهای کلان سرمایهداری نئولیبرالی در ایران
جمعه ۱۳ خرداد ۱۴۰۱ | ۳ ژوئن ۲۰۲۲
ساعت: ۲۰:۳۰ به وقت ایران | ۱۸ به وقت اروپای مرکزی
لینک ورود به اتاق زوم
(لینک تا ساعت آغاز جلسه بسته است)
پخش همزمان در فیسبوک منجنیق
https://www.facebook.com/manjanighreview
پخش همزمان در اینستاگرام منجنیق
نام اتاق کلابهاوس:
پروژه کتور-نئولیبرالیسم
متن معرفی برای وبینار سایت واکاوی سوسیالیستی
پیچیدگیها و ساختهای منحصربهفرد اقتصادی و سیاسی درون هر دولت ـ ملت در جوامع سرمایهداری و در برهههای تاریخی معین، توضیح و شناخت آن را نیز با چالش و دشواریهای متعددی روبهرو ساخته است. سازوکارهای اقتصادی و ساخت قدرت سیاسی تحت حاکمیت جمهوری اسلامی برجستهترین نمونهای است که مناقشات زیادی را حول این پرسش ایجاد کرده، مبنی بر اینکه آیا اقتصاد سیاسیِ سرمایهداری ایران را میتوان «نئولیبرالی» تلقی کرد؟ به بیانی روشنتر، چگونه میتوان همنشینی و همزمانیِ روندها و نیرویها متضادِ چندگانه، ولی درهمتنیده و همپیوند، را در هیأت ساختار کلانِ پیکریافتهای قرار داد و آن را سرمایهداری نئولیبرالی برشمارد؟ بهطوری که در رُخسار و نمود آن تشابهات زیادی با اقتصادهای پیشرفتهی سرمایهداری ندارد.
مؤلفههایی که ساختار کلان اقتصاد سیاسی ایران را شکل دادهاند، عبارتند از (1) اجرای سه دهه سیاستهای نئولیبرالی و تعدیل ساختاری؛ (2) استمرار حضور و کنترل اقتصاد توسط دولت و نهادهای وابسته به حاکمیت و بنیادهای فرادولتی و زیرمجموعهی بیت رهبری، شرکتها و هیلدینگهای وابسته به سپاه پاسداران و دیگر نهادهای امنیتی و نظامی؛ و نیز (3) تسلط جریان اسلام سیاسیِ شیعهمذهب در قدرت سیاسی تحت حاکمیت جمهوری اسلامی ایران.
ظاهراً این سه فاکتور، اگرچه بهشدت درهمبافته و بههموابستهاند، اما همخوانیِ منطقیای با هم ندارند تا جملگیِ آنها را بهمثابهی سرمایهداریِ نئولیبرالی قلمداد کرد و به تبیین و تحلیل کارویژههای آن پرداخت. بهرغم تضاد و تناقضاتی در ریخت و فرم ساختارهای کلان اقتصاد سیاسی ایران، ما باید قادر به توضیح این مسئله باشیم که چرا مکانمندیِ پدیدها در جغرافیاهای مختلف، با سیر تاریخیای که طی کردهاند، شکلهای متمایزی به ساختار اقتصاد سیاسی نئولیبرالیسم میبخشد.
حامد سعیدی در این وبینار، با بهچالش کشیدن درک سطحی و ایستا از سازوکارهای اقتصاد سرمایهداری، با کاربست روششناسیِ انتقادی و دیالکتیکی به توضیح این مسئله میپردازد که چه دینامیسم و سازوکارهایی دست به دست هم دادهاند و این فرم و سنخ خاص از سرمایهداری نئولیبرالی در ایران را پدید آوردهاند؛ چرا دولت و انبوهی از سازمانها و نهادهای فرادولتی، بهرغم پیادهسازی برنامههای نولیبرالی در اقتصاد و دیگر حوزههای جامعه و برخلاف آنچه ظاهراً «توقع» میرود، همچنان کنترل بخش اعظم اقتصاد ایران را در کنترل دارند؟ چه تضادهای درونماندگار و دیالکتیکی در پسِ پشت نیروها و نهادهای موجود در سپهر شالودههای اقتصادی و نیروهای روساخت سیاسی ـ ایدئولوژیکی ملزومات چنین شرایطی را فراهم آوردند که رُخسار متفاوت و متمایزی به اقتصاد نئولیبرالی در ایران بخشیدهاند؟
حامد سعیدی
فارغالتحصیل کارشناسی ارشد علوم سیاسی (گرایش اقتصاد سیاسی) از دانشگاه آمستردام، و فارغالتحصیل کارشناسی ارشد روابط بینالمللی از دانشگاه لَیدن
کنشگر سیاسی و پژوهشگر در حوزهی اقتصاد سیاسی، روابط بینالمللی و مطالعات خاورمیانه